Wat moeten gemeenten weten over de nieuwe Wet seksuele misdrijven?

23 mei 2024

Op 1 juli 2024 gaat de nieuwe Wet seksuele misdrijven in. De wet zorgt ervoor dat meer vormen van seksueel geweld en seksueel grensoverschrijdend gedrag strafbaar worden. Het gaat dan om seksuele intimidatie in het openbaar, zowel online als offline. Wat houdt deze vernieuwing in en wat betekent het voor de aanpak van gemeenten?

1. Wat wordt er precies strafbaar in de nieuwe wet?

Met de nieuwe wet wordt seksuele intimidatie in het openbaar strafbaar. In de wet staat dit beschreven als: ‘Een ander in het openbaar indringend seksueel benaderen door middel van opmerkingen, gebaren, geluiden of aanrakingen op een wijze die vreesaanjagend, vernederend, kwetsend of onterend is te achten’. Denk aan iemand die in de supermarkt een vrouw achtervolgt en seksueel getinte opmerkingen maakt. Ook seksuele intimidatie online, bijvoorbeeld op sociale media, is vanaf 1 juli strafbaar.

2. Hoe kun je handhaven op seksuele intimidatie?

Het is de verwachting dat de meeste handhaving van seksuele intimidatie op straat zal plaatsvinden als een opsporingsambtenaar het gedrag op heterdaad constateert of als getuigen het gedrag zien. De grootste kans op een boete of straf is er dus als iemand (politie of in pilotgemeenten een boa) een overtreding ziet gebeuren en hier een proces verbaal van maakt.

Handhaving kan ook buiten heterdaadsituaties mogelijk zijn, bijvoorbeeld met behulp van camerabeelden van cameratoezicht door de gemeente. Seksuele intimidatie is een overtreding en geen misdrijf. Daarom heeft de politie minder opsporingsbevoegdheden. Camerabeelden die niet van de gemeente zelf zijn, kunnen bijvoorbeeld niet zonder meer worden gebruikt door de politie. Het melden van seksuele intimidatie of er aangifte van doen bij de politie, leidt ertoe dat de politie beter zicht krijgt op het probleem: de politie kan bij veel meldingen op bepaalde locaties bijvoorbeeld gerichte acties gaan doen op die plekken.

3. Wie gaat handhaven?

De politie heeft de bevoegdheid om de nieuwe wet te handhaven. Agenten worden hierin getraind zodat ze dit goed kunnen uitvoeren. Verdere afspraken hierover maak je als gemeente in de lokale driehoek. Je kunt daarbij denken aan afspraken over handhaving en prioritering van strafbaarstelling.

In de gemeenten Utrecht, Rotterdam en Arnhem loopt nu een pilot waarbij ook boa’s kunnen handhaven. Na een uitgebreide training kunnen zij op seksuele intimidatie handhaven en eventueel processen-verbaal uitschrijven. Als de pilot succesvol is, kunnen later ook andere gemeenten besluiten om handhaving op deze manier in te richten. Dit is echter geen verplichting. Heb je hier interesse in of vragen over? Neem dan contact op met het ministerie van Justitie en Veiligheid (JenV) via pilot.handhaving.seksuele.intimidatie@minjenv.nl.

4. Hoe integreer je de nieuwe wet in bestaand lokaal beleid?

Gemeenten kunnen hun preventiebeleid versterken met de nieuwe wet. Preventie blijft de belangrijkste pijler van de aanpak van straatintimidatie. Door je te richten op de sociale norm en die te veranderen, pak je het probleem bij de wortel aan. Daarom is het belangrijk om als gemeente duidelijk de norm te stellen dat straatintimidatie en seksueel grensoverschrijdend gedrag tegen meisjes en vrouwen niet geaccepteerd wordt. De nieuwe wet onderstreept deze sociale norm en dit is een krachtige boodschap die je kunt uitdragen in campagnes, voorlichting op scholen en bij het activeren van omstanders.

Zie voor meer informatie over de preventie van straatintimidatie: Kennisproduct Veilige Steden: Do’s en don’ts bij aanpak straatintimidatie en seksueel grensoverschrijdend gedrag in uitgaansleven.

5. Wat kun je als gemeente nog meer communiceren over de nieuwe wet?

Door te communiceren dat seksuele intimidatie in het openbaar vanaf 1 juli wettelijk strafbaar is, kun je als gemeente de sociale norm uitdragen dat seksuele intimidatie in jouw gemeente niet geaccepteerd wordt. Daarnaast start de Rijksoverheid deze zomer een landelijke campagne waar gemeenten op kunnen aansluiten. Deze campagne richt zich op het informeren en het creëren van bewustwording over de nieuwe Wet seksuele misdrijven, het onderwerp seksuele intimidatie is daar een onderdeel van. Bij de campagne horen Q & A’s die specifiek over seksuele intimidatie gaan. Gemeenten kunnen deze vraag-en-antwoorden gebruiken voor hun eigen communicatie. Movisie houdt Veilige Steden-gemeenten op de hoogte gehouden over de voortgang en planning van deze campagne.

Meer weten?

Op deze website vind je alle informatie over de nieuwe Wet Seksuele Misdrijven: Nieuwe Wet seksuele misdrijven | Seksuele misdrijven | Rijksoverheid.nl.

Bekijk ook deze infosheet voor meer informatie over hoe de wet precies in elkaar zit.

In de nieuwe Wet seksuele misdrijven staat consent centraal. Consent is een positieve sociale norm voor (seksuele) interacties. Meer informatie over consent in het kader van de nieuwe wet seksuele misdrijven vind je in deze handreiking van Rutgers.

Bekijk ook de training Stop seksuele straatintimidatie van Rutgers.

Met dank aan het ministerie van Justitie en Veiligheid en de VNG.

Deel via: