‘Cultuurverandering is nodig om een veilige stad te zijn’

8 maart 2024

Uit onderzoek van het Centraal Bureau voor de Statistiek blijkt dat twee op de drie jonge vrouwen tussen de 12 en 25 jaar in 2020 en 2021 zijn lastiggevallen op straat. Op 8 maart, Internationale Vrouwendag, tekenden Robbert Dijkgraaf, Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en bestuurders namens 20 gemeenten een intentieverklaring om de veiligheid van vrouwen en meisjes te bevorderen. De 20 ‘veilige steden’ zetten zich gezamenlijk in voor de veiligheid van meisjes en vrouwen op straat en in het uitgaansleven. Tijdens de bijeenkomst wisselden de bestuurders uit wat ze de komende jaren gaan doen en deelden ervaringen en tips. Minister Dijkgraaf: ‘Cultuurverandering is nodig om een veilige stad te zijn’.

Mensenrecht

De minister en de bestuurders van de steden tekenden een verklaring om straatintimidatie aan te pakken. Ze willen dat seksuele straatintimidatie en seksueel grensoverschrijdend gedrag afneemt. Robbert Dijkgraaf, minister van OCW: ‘Ik vind dat alle vrouwen en meisjes volledig en volwaardig moeten kunnen deelnemen aan de maatschappij. Dat is een mensenrecht en iets wat we met elkaar moeten beschermen. Dat twee op de drie jonge vrouwen wordt lastiggevallen op straat, is echt onacceptabel. Want iedereen moet zich veilig genoeg voelen om je vrij te kunnen bewegen in de openbare ruimte. Wat doen wij er aan om een veilige omgeving te creëren? Dat is een vraag die wij allemaal in onze omgeving moeten stellen. Er is een cultuurverandering nodig en die beweging moeten we samen maken.’

Studenten

De steden Leiden en Nijmegen hebben allebei een grote studentenpopulatie. Abdelhaq Jermoumi, wethouder in Leiden, vertelde dat veiligheid een belangrijk thema is voor de gemeente. Hoe betrek je studenten bij het thema straatintimidatie? Leiden pakt straatintimidatie in de stad onder meer aan samen met studenten criminologie. Almelo richt zich op het activeren van omstanders. Wethouder Eugène van Mierlo vertelt over de campagne ‘Ben je oke?’, die is ontwikkeld door Rutgers, een nuchtere, niet beschuldigende campagne die zich niet op slachtoffers of daders richt maar op de omstanders: door te stimuleren om de simpele vraag ‘ben je oké’ te stellen. Bekende gezichten die zorgen voor een breed draagveld zijn onder meer de coördinator van de supportersclub van Heracles. Breda gaat nog een stap verder. ‘Je mag niet meer wegkijken’, zegt wethouder Eddie Förster. ‘De verandering begint bij mannen. Loop er naartoe als je het ziet gebeuren en geef aan dat dit niet kan.’

Lesprogramma’s

Dordrecht en Arnhem werken beiden met lesprogramma’s op scholen. Arnhem werkt met Indifferent aan een programma over inclusie en seksualiteit. Wethouder Maurits van de Geijn: ‘Het gaat om grenzen aangeven en grenzen respecteren. Dat gaat bij InDifferent via peer-to-peer. Vragen mogen leerlingen met propjes naar de coach gooien en die worden later anoniem op de website beantwoord. Dordrecht werkt met theatergroep Tortilla aan een lesprogramma . Daarvoor is het YouTube filmpje ‘Gun je mij’ gemaakt waarmee de groep de klassen ingaat. De belangstelling is enorm. Wethouder Marc Merx wijst wel op het belang van nazorg: ‘Haak professionals aan bij deze programma’s.’

Professionals

De gemeente Utrecht heeft een platform waarin alle organisaties samen de aanpak door ontwikkelen. Wethouder Linda Voortman benadrukt ook hoe belangrijk het onderwijs is. Utrecht heeft voor groep 6 en hoger een lesmodule over straatintimidatie ontwikkeld, die nu landelijk beschikbaar is voor gemeenten. In Assen nam de gemeenteraad het initiatief na signalen van jongeren. Zij richten zich op meerdere groepen: handhavers en politie waarbij soms sprake is van ingesleten gedrag, maar ook op de horeca: ‘Hoe reageer je op dit gedrag?’, vertelt burgemeester Marco Out van Assen. Nog een tip van Linda Voortman: sluit aan bij wat organisaties al doen. In Utrecht doen ze dat bijvoorbeeld bij een groot sportevenement. Creëer je ambassadeurs en maak daarmee een eerste golfje.’

Foto’s: Mladen Pikulić